آداب و رسوم بندرعباس - seemorgh.com

 آداب و رسوم شـهر  بندر عباس

آنـهایی كه بـه هرمزگان سفر كرده‌اند، اولین چیزی كه درون برخورد با مردم آن‌جا احساس مـی‌كنند، خونگرمـی و مـهربانی مردم این منطقه است، كه البته بـه ریشـه تاریخی این سرزمـین بر مـی‌گردد؛ چرا كه خلیج‌فارس از روزگاران قدیم، محل رفت و آمد و ارتباط اقوام مختلف و دریـانوردانی بود كه با آداب و سنن مختلفی پا بـه این سرزمـین مـی‌گذاشتند.
اگر درون خیـابان‌های شـهرهای این استان از جمله <بندرعباس- > مركز آن - قدم بزنید، مردان را با لباس‌های عربی بـه رنگ سفید و بلند و زنان را با لباس‌های مشكی و روبند چرمـی و شلوار محلی مـی‌بینید. درباره ادبیات بومی روسوم بومی قزوین درون تمامـی شـهرهای جنوبی هرمزگان، زنان و ان، نقاب بر چشم دارند كه درون زبان محلی بـه آن <برگه> مـی‌گویند. درباره ادبیات بومی روسوم بومی قزوین 97 درصد مردم این استان، فارسی زبانند و سه درصد باقی مانده بـه گویش‌های عربی، هندی و انگلیسی صحبت مـی‌كنند كه بـه خاطر تردد بازرگانان خارجی درون این منطقه است.
مردم هرمزگان به منظور جشن‌ها و اعیـاد، برنامـه‌های مفصلی تدارك مـی‌بینند كه از آن جمله حتما به <عید قربان> اشاره داشت. درون این روز، اهالی شـهرهای هرمزگان، صبح زود از خواب بلند مـی‌شوند و بر سر مزار اقوام و آشنایـان مـی‌روند. سپس بـه خانـه مـی‌روند، غسل مـی‌كنند و به مسجد مـی‌روند و تا آمدن امام مسجد، تكبیر مـی‌گویند. درون این روز اگر دو نفر با یكدیگر قهر باشند، روی یكدیگر را مـی‌بوسند و آشتی مـی‌كنند، سپس دید و بازدیدها شروع مـی‌شود و تا سه روز ادامـه پیدا مـی‌كند. اهالی هرمزگان عید فطر و مراسم 15 شعبان را هم بسیـار باشكوه برگزار مـی‌كنند.

مراسم ازدواج درون استان هرمزگان، با دیگر نقاط ایران تفاوتهایی دارد، به منظور مثال بـه مراسم ازدواج درون جزیره قشم مـی‌پردازیم. بـه قلم <حسن زنده‌دل> و همكارانش كه درون كتاب راهنمای جامع ایرانگردی بـه رشته تحریر درون آمده است:
<یكی از مـهم‌ترین مراحل عروسی درون قشم، خواستگاری است. درون ابتدا خانواده داماد، ی را درون نظر مـی‌گیرند، سپس مادر یـا داماد بـه اتفاق یك یـا دو زن از بستگان داماد، مثل و كه حتما ازدواج كرده باشند و مجرد نباشند، بـه خانـه پدر مـی‌روند و خواستگاری مـی‌كنند.
خانواده عروس بـه طور معمول درون همان جلسه اول جواب نمـی‌دهند و موضوع را بـه چند روز بعد موكول مـی‌كنند، اما اگر داماد مورد پسند و خانواده قرار نگیرد، بهانـه‌ای آورده و پاسخ رد مـی‌دهند.
در صورتی كه طرفین راضی بـه ازدواج باشند، بعد از یك که تا پنج روز، مادر داماد، چند نفر از بستگان و اطرافیـان خود را دعوت مـی‌كند و به اتفاق ایشان یك گردنبند یـا مدال طلا، یك حلقه انگشتری، یك دست خلعت (لباس)، مبلغی وجه نقد و مقداری مـیوه و شیرینی بـه عنوان <دست قولی> بر مـی‌دارند و به خانـه مـی‌روند و همـه را بـه مادر عروس تحویل مـی‌دهند، مادرعروس نیز بعد از رفتن مـهمان‌ها، هدایـا را بـه ش مـی‌دهد.
پرداخت كلیـه مخارج سه شبانـه‌روز عروسی درون جزیره، برعهده داماد است. داماد وظیفه دارد مخارج عروسی را سه روز قبل از آغاز مراسم، بـه خانـه عروس برساند. علاوه بر مخارج جشن عروسی، تهیـه تمام لباس‌های عروسی نیز با داماد است.
در رابطه با مـهریـه، حتما اشاره كرد كه پدر عروس مبلغ مـهریـه را به‌طور نقدی دریـافت مـی‌دارد و تعداد سكه‌های طلا را درون سند ازدواج ثبت مـی‌كنند. مـهریـه زیبا، درون روستاهای جزیره، بیشتر از شـهر هست و از طرفی مـهریـه یك خانواده ثروتمند كه مقداری هم طلا از قبیل النگو، انگشتری، گوشواره، گردنبند و... همراه خود بـه خانـه داماد مـی‌برد، بـه مراتب بیشتر است. البته اگر داماد از بستگان عروس باشد، یـا عروس و داماد درون یك محله زندگی كنند و بالاخره و پسر، موردپسند و دلخواه یكدیگر قرار بگیرند، مبلغ مـهریـه كمتر خواهد بود که تا یك فرد غریبه كه ساكن محله دیگر شـهر باشد و نسبتی هم با عروس و خانواده‌اش نداشته باشد.>

آداب و رسوم مردم هرمزگان، بـه علت همجوار بودن با دریـا و تماس كم آنان با مردم داخل فلات ایران، بـه آداب و رسوم دیگر نقاط ایران شباهت‌های كمتری دارد و شاید بـه این خاطر باشد كه كمـی عجیب و غریب جلوه مـی‌دهد. از مراسم مـهم این منطقه ایران مـی‌توان بـه مراسم زار، قبله دعا، قربانی به منظور بارش باران، زنبیل گردانی، دعا درون امامزاده سیدمظفر و مولودی‌خوانی اشاره داشت.
مراسم <زنبیل‌گردانی> از مراسم جالب، بـه خصوص درون جزیره قشم است. اگر بچه‌ای که تا دو سالگی نتواند راه برود، پدر و مادرش یك روز بچه‌های همسایـه را خبر مـی‌كنند، فرزند خودشان را درون یك زنبیل كه با برگ درخت خرما بافته شده قرار مـی‌دهند و كودكان همسایـه با نظم خاصی دو طرف زنبیل را مـی‌گیرند و اشعاری مـی‌خوانند که تا بچه، هر چه زودتر شروع بـه راه رفتن كند.

صنایع دستی درون این منطقه، بیشتر به منظور اهالی بومـی مـی‌باشد كه از آن دسته مـی‌توان بـه سفالگری، قالیبافی، سبد و حصیربافی، چادرشب‌بافی و سوزن‌دوزی اشاره داشت. ضمن این‌كه بازارهای محلی معروفی درون هرمزگان بـه چشم مـی‌خورد كه مـی‌توان از پنجشنبه بازار مـیناب، بازار ماهی بندرعباس و بازار سنتی قشم نام برد.
همچنین حتما اشاره كرد كه موزه بندرعباس، موزه بسیـار زیبایی هست كه درون آن، انواع سكه‌های قدیمـی، آثار و بقایـای تمدن‌های پیشین سواحل و جزایر، بـه نمایش گذاشته شده است.

به جز سواحل زیبای هرمزگان، حتما به جزایر این استان هم اشاره داشت كه درون تمام طول سال به‌خصوص فصل‌های پاییز و زمستان، زیبایی خاصی دارد و از آب و هوای معتدلی برخوردار است. جزایر قشم، كیش، لاوان، هندورابی، شتور، لارك، هرمز، هنگام، ابوموسی، تنب بزرگ و كوچك، سیری، فرور بزرگ و كوچك از این دسته هست كه كیش و قشم، جنبه تجاری دارد و بقیـه جزایر بیشتر درون زمـینـه ماهیگیری، مكان‌های اقتصادی این استان بـه شمار مـی‌رود.
همچنین چشمـه‌های آب معدنی فراوانی درون این استان بـه چشم مـی‌خورد. آب گرم گنو درون 34 كیلومتری بندرعباس، لشتان درون هفت كیلومتری بندر خمـیر، و سایـه خوش درون مسیر خمـیر و بندرلنگه، از مـهم‌ترین این چشمـه‌ها درون سطح استان است.
اگر بخواهیم جاذبه‌های تاریخی این استان را نام ببریم، حتما به عمارت <كلاه فرنگی> اشاره كنیم كه بـه دوران صفویـه تعلق دارد و در زمان‌های قدیم، اداره كمرگ بندرعباس بوده و عمارت <فكری> كه از بناهای دوران قاجار درون بندرلنگه هست و از آن‌جا كه این استان بـه همراه بوشـهر و خوزستان یكی از نواحی استراتژیك جنوب ایران بوده همواره مورد توجه بیگانگان قرار گرفته است؛ بیگانگانی كه بارها بـه این منطقه حمله كردند. آنـها بعد از راهیـابی بـه هرمزگان، ابتدا قلعه‌هایی ساختند كه از آن بـه عنوان دژ استفاده مـی‌كردند یـا قلعه‌هایی كه اهالی حكومتی و مردم هرمزگان مـی‌ساختند که تا از آن بـه عنوان یك دیواره دفاعی درون برابر دشمن استفاده كنند كه مـی‌توان از قلعه پرتغالی‌ها درون قشم، لشتان درون بندرلنگه، لافت درون روستای لافت وقلعه بی‌‌بی‌‌ مـینو درون شـهر مـیناب كه درون زمان قاجار مركز حكومت محلی بود نام برد. مردم بومـی بـه این قلعه <بی‌‌بی‌ مـینو> مـی‌گویند و معتقدند درون روزگاران گذشته دو بـه نام‌های <بی‌‌بی‌ مـینو> و <بی‌‌بی‌ نازنین> آن‌جا را بنا كرده‌اند و همچنین قلعه‌های خمـیر و هرمز كه از قلعه‌های معروف این استان است.

دیگر آثار تاریخی این استان، شـهر قدیمـی خربز هست كه درون جزیره قشم واقع است. این شـهر که تا قرن چهارم، شـهری آباد بود كه مربوط بـه دوره ساسانیـان است. اسكله باستانی بندر لافت كه بـه دوران هخاان و ساسانیـان مربوط هست یـا شـهر باستانی كنگ كه مربوط بـه سه هزار سال پیش است، محله باستانی سورو كه درون غرب بندرعباس قرار دارد و به دوران ساسانیـان بر مـی‌گردد، همچنین پل لاقیدان، كه درون مورد آن حتما گفت: درباره ادبیات بومی روسوم بومی قزوین بعد از اخراج پرتغالی‌ها از ایران، از اهمـیت جزیره هرمز كاسته شد و بندرعباس جای آن را گرفت و مـهم‌ترین بندر ارتباطی ایران شد و پل لاتیدان درون مسیر كاروان، روی لار - بندرعباس، بـه خاطر امور بازرگانی احداث شد.
بناها و اماكن مذهبی زیـادی هم درون سطح استان وجود دارد كه مـی‌توان بـه مسجدعلی درون بندرلنگه، مسجد داركانی درون نزدیكی بندر خمـیر، منبر كهنـه درون بندرعباس، مسجد ناصری، مسجد جامع بندرعباس كه درون سال 1175 قمری توسط شخصی بـه نام <زین‌العابدین ابوالقاسم ارزی> ساخته شد، مسجد برخ درون قشم، مسجد صحراباغی كه بـه اهل سنت بندرعباس اختصاص دارد و در سال 1310 هجری قمری توسط <حاج غفار صحرا باغی> احداث شده هست و بنای این مسجد درون محله اوزی‌های بندرعباس است، اشاره داشت.
البته زیـارتگاه‌هایی هم درون این استان بـه چشم مـی‌خورد، زیـارتگاه بی‌‌بی‌ مریم درون قشم، امامزاده سیدمظفر كه یكی از فرزندان امام موسی‌بن جعفر(ع) هست و درون سال 402 هجری قمری درون بندرعباس فوت شده است، امامزاده سیدكامل و امـیر دیوان درون مـیناب.

در پایـان، بد نیست بـه تاریخ بندرعباس اشاره داشت. درون قرن چهارم هجری درون اطراف شـهر بندرعباس فعلی، بندر و روستای كوچكی بـه نام <سورو> وجود داشت. این بندر درون سال < 924بندرجرول> خوانده مـی‌شد و روستایی كوچك بود. درون سال 1514، پرتغالی‌ها درون این روستا پیـاده شدند و به دلیل خرچنگ‌های زیـادی كه درون سواحل آن بـه چشم مـی‌خورد، نام آن را بندر <كامبارائو> گذاشتند، یعنی بندر خرچنگ سپس بـه <گامبرون> تغییرنام یـافت.
در سال 1622 مـیلادی شاه‌عباس، پرتغالی‌ها را از این بندر بیرون راند و به افتخار این پیروزی، بندر <گامبرون> بـه بندرعباس تغییرنام یـافت.

گردآوری : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

www.seemorgh.com/culture

منبع : forum.gigapars.com